Tabletki antykoncepcyjne. Poradnik 2024: rodzaje,cena, sposób działania, skutki uboczne

Tabletki antykoncepcyjne to środki farmakologiczne w postaci pigułek przyjmowanych doustnie, których substancją czynną są hormony o działaniu zapobiegającym zapłodnieniu. Do ich produkcji stosuje się syntetyczne odpowiedniki żeńskich hormonów płciowych – progesteronu i estrogenów. Tabletki antykoncepcyjne działają poprzez zahamowanie owulacji oraz zagęszczenie śluzu szyjkowego. 

Tabletki antykoncepcyjne. Nazwy 

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe. Nazwy i ceny 

W Polsce dostępnych jest wiele preparatów jednoskładnikowych. Podajemy przykładowe preparaty wraz z ich średnimi cenami:

• Ovulan – 30 zł
• Dessette Mono – 15 zł
• Symonette – 25 zł
• Azalia – 20 zł

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe. Nazwy i ceny

Preparaty dwuskładnikowe również są popularne na polskim rynku i występują pod różnymi nazwami handlowymi. Oto niektóre z nich wraz ze średnimi cenami w polskich aptekach:

• Axia – 30 zł
• Sidretella 20 – 25 zł
• Regulon – 20 zł
• Liberelle – 24 zł

Inne tabletki dostępne w Polsce to m.in.Vibin, Vibin mini, Vines, Atywia czy Atywia Daily.

Tabletki antykoncepcyjne. Skutki uboczne 

Do najczęstszych skutków ubocznych wywołanych przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej należą:

• Nudności lub wymioty
• Bóle głowy
• Zmiany nastroju, np. depresja lub drażliwość
• Powiększenie lub wrażliwość piersi
• Wzrost masy ciała
• Zmniejszenie popędu seksualnego
• Zaburzenia w zakresie krzepliwości krwi

Istnieją również skutki uboczne, które pojawiają się znacznie rzadziej, niemniej również mogą wystąpić u niektórych pacjentek. Są to m.in.:

• Zwiększone ryzyko zakrzepicy
• Cholestaza (zatrzymanie przepływu żółci) lub inne problemy z wątrobą
• Nowotwory wątroby
• Ostra niedokrwistość zagrażająca życiu
• Wystąpienie lub nasilenie migreny
• Zwiększone ryzyko udaru mózgu
• Zaburzenia widzenia, takie jak zaburzenia ostrości wzroku lub upośledzenie tolerancji soczewek kontaktowych
• Wysokie ciśnienie krwi
• Nowotwory piersi
• Reakcje alergiczne, takie jak wysypka, świąd, obrzęk twarzy lub duszność

Ogólny profil tabletek antykoncepcyjnych uznaje się za bezpieczny, jednak tylko w wypadku, gdy są one przyjmowane pod kontrolą lekarza i odpowiednio dobrane do organizmu pacjentki po wykonaniu odpowiednich badań. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych należy skontaktować się ze swoim ginekologiem.

Poradnik: jak brać tabletki antykoncepcyjne i o czym pamiętać

Kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne?

Biorąc tabletki antykoncepcyjne po raz pierwszy lub wracając do nich po dłuższej przerwie, należy rozpocząć opakowanie od wzięcia pierwszej pigułki pierwszego dnia cyklu (pierwszy dzień miesiączki). Dopuszcza się również przyjęcie tabletki między 2 a 5 dniem cyklu, jednak wiąże się to z obniżeniem ich skuteczności przez następne 7 dni. Konieczne jest wtedy stosowanie dodatkowej metody antykoncepcji, np. prezerwatywy.

Jak brać tabletki antykoncepcyjne pierwszy raz?

W celu dobrania odpowiednich tabletek zawsze należy skonsultować się z lekarzem. On również jest najlepszym źródłem informacji na temat sposobu przyjmowania tabletek. 

Wśród praktycznych rad ważne jest przede wszystkim to, aby zacząć branie leku pierwszego dnia cyklu. Następnie należy przyjmować kolejne tabletki codziennie o tej samej porze (ważne, aby przesunięcie nie było dłuższe niż godzina, dlatego warto ustawić sobie przypomnienie w telefonie) aż do ukończenia opakowania. 

Według najnowszych zaleceń nie trzeba robić przerw między opakowaniami, podczas których następuje tak zwane krwawienie z odstawienia. Po skończonym opakowaniu należy przyjąć pigułkę z nowego blistra. 

Jak brać tabletki antykoncepcyjne 21+7?

W opakowaniu tego rodzaju tabletek znajduje się 21 pigułek zawierających jednakową ilość hormonów, a także 7 tzw. tabletek placebo (bez substancji czynnych). Schemat dawkowania zakłada, że pacjentka powinna przyjąć na początku 21 tabletek z hormonami, a następnie przez 7 dni przyjmować placebo, będące dla ułatwienia innego koloru od pigułek ze składnikiem aktywnym. Podczas przyjmowania placebo pojawia się krwawienie z odstawienia. Najnowsze zalecenia mówią jednak, że tabletki placebo można pominąć i zacząć nowe opakowanie od razu po przyjęciu wszystkich tabletek z hormonami.

Tabletki antykoncepcyjne bez recepty

Obecnie w Polsce nie istnieją tabletki antykoncepcyjne dostępne bez recepty. Zarówno standardowa antykoncepcja hormonalna, jak i tzw. antykoncepcja awaryjna wymaga przepisania przez lekarza. Powodem tego jest oddziaływanie ich składników na cały organizm. Co jednak ważne, lekarzem tym nie musi być ginekolog, dozwolona jest każda specjalizacja. Receptę można wystawić też podczas teleporady i konsultacji online.

Tabletki antykoncepcyjne. Jak brać drugie opakowanie?

Do 2020 roku pacjentkom zalecało się zrobienie 7 dniowej przerwy lub zażywanie placebo pomiędzy jednym a drugim opakowaniem tabletek antykoncepcyjnych zawierających hormony. Obecnie zalecenia się zmieniły i wiadomo już, że przerwa nie jest konieczna. Oznacza to, że nawet jeśli pacjentka zakupiła opakowanie, które zawiera zarówno pigułki aktywne, jak i nieaktywne, może bezpośrednio po przyjęciu ostatniej aktywnej tabletki sięgnąć po nowy blister. Jeśli jednak chce zrobić przerwę, rekomendowane jest skrócenie jej do 4 dni, a nie do 7, jak dotychczas.

Tabletki antykoncepcyjne 7 dni przerwy. Jak liczyć?

Przez pierwsze trzy tygodnie brania tabletek z opakowania stosuje się tabletki z hormonami, tzw. tabletki aktywne. Producenci dla ułatwienia umieszczają w opakowaniu tabletki placebo, co sprawia, że nie trzeba liczyć samemu 7 dniowej przerwy. Jeśli jednak nie mamy takich pigułek, należy po wzięciu ostatniej aktywnej tabletki, przez 7 kolejnych dni (począwszy od następnego dnia po dniu przyjęcia ostatniej pigułki) nie zażywać żadnych tabletek. Pigułkę z nowego blistra pacjentka powinna przyjąć ósmego dnia. Przykładowo, jeśli ostatnią tabletkę wzięto w piątek 10 stycznia, to kolejne opakowanie rozpoczyna się w sobotę 18 stycznia. 

Najmniej szkodliwe tabletki antykoncepcyjne

Tabletki wywołujące najmniej skutków ubocznych to preparaty z kategorii jednoskładnikowych. Są to tabletki antykoncepcyjne zawierające tylko jeden hormon – progesteron, niemające zaś w składzie estrogenów. Z tego względu ich stosowanie poleca się w szczególności tym kobietom, u których niewskazane są klasyczne,  dwuskładnikowe preparaty, m.in. kobietom karmiącym piersią, palaczkom, pacjentkom z otyłością, a także nastolatkom i kobietom po 40-tce. 

Jak odstawić tabletki antykoncepcyjne? 

Najbezpieczniejszym sposobem na odstawienie tabletek antykoncepcyjnych jest przyjęcie wszystkich tabletek z blistra bez sięgania już po nowe opakowanie. Taki sposób znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia działań niepożądanych i jest zalecany przez lekarzy. 

Możliwe jest jednak również nagłe odstawienie, a więc zaprzestanie przyjmowania preparatu w trakcie opakowania. Wzrasta wtedy jednak ryzyko pojawienia się skutków ubocznych, takich jak: 

• Nieprzewidywalne krwawienia lub plamienia.
• Wahania nastroju, objawy PMS lub bóle głowy
• Potencjalne nasilenie dolegliwości związanych z pierwotnym problemem, który był kontrolowany przez hormonalne składniki tabletek antykoncepcyjnych, takie jak trądzik lub zespoły bolesnego miesiączkowania.
• Zwiększone ryzyko zajścia w ciążę, zwłaszcza jeśli nie zostanie podjęta żadna inna forma antykoncepcji
• Bóle brzucha, nudności, zmiany w apetycie lub libido

Zarówno samą chęć odstawienie tabletek, jak i pojawienie się skutków ubocznych warto skonsultować z lekarzem. Przydatne informacje znajdują się również w naszym artykule poświęconym w całości kwestii odstawiania tabletek antykoncepcyjnych. 

FAQ

Czy biorąc tabletki antykoncepcyjne, można kończyć “w środku”?

Jeśli prawidłowo zastosowano tabletki antykoncepcyjne, można współżyć seksualnie z wytryskiem do narządów rozrodczych kobiety. Ochrona przed ciążą jest zachowana również podczas 7 dniowej przerwy w braniu tabletek. 

Czy tabletki antykoncepcyjne działają od razu? 

Tak, tabletki antykoncepcyjne skutecznie chronią przed ciążą już od pierwszego dnia ich przyjmowania. Nie musisz stosować dodatkowego zabezpieczenia. 

Które tabletki antykoncepcyjne wybrać?

Konkretny preparat antykoncepcyjny zawsze należy dobierać do organizmu pacjentki. Pomoże w tym lekarz po zebraniu wywiadu i wykonaniu dokładnych badań. Pewna grupa kobiet, m.in. mamy karmiące, nastolatki czy panie po 40 roku życia powinny przyjmować tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe.

Jak sprawdzić, czy tabletki antykoncepcyjne działają?

Działanie tabletek antykoncepcyjnych polegające na zahamowaniu owulacji nie daje konkretnych fizycznych objawów. Niektóre kobiety obserwują jednak zmiany w wyglądzie skóry, zmniejszenie objawów PMS czy tzw. krwawienie z odstawienia, które jest bardziej skąpe niż miesiączka i pojawia się regularnie podczas przerw w braniu tabletek. 

Ile kosztują tabletki antykoncepcyjne?

Ceny tabletek antykoncepcyjnych różnią się w zależności od producenta. Ich średni koszt miesięczny oscyluje jednak w okolicach od 20 do 50 zł.

Kiedy tabletki antykoncepcyjne nie działają?

Tabletki antykoncepcyjne mogą nie być skuteczne gdy pacjentka zapomni zażyć je o stałej porze, nastąpi znaczne (powyżej 1h) opóźnienie w przyjęciu kolejnej dawki lub w ciągu godziny od jej przyjęcia wystąpią wymioty lub biegunka.

Gdzie kupić tabletki antykoncepcyjne dla kota?

Tabletki antykoncepcyjne dla kotki, za pomocą których chcemy wyciszyć rujkę, wymagają udania się do weterynarza po stosowną receptę. 

Czy tabletki hormonalne to to samo co antykoncepcyjne?

Tabletki hormonalne to zwyczajowa nazwa tabletek antykoncepcyjnych zawierających odpowiedniki żeńskich hormonów płciowych. Mogą jednak istnieć również inne leki w postaci tabletek, które zawierają hormony, m.in. leki na niedoczynność tarczycy.

Kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne, aby przesunąć okres?

Przyjmowanie leku w celu przesunięcia miesiączki o kilka dni (np. z powodu zaplanowanego wyjazdu) najlepiej rozpocząć na dwa tygodnie przed pożądanym terminem wystąpienia krwawienia.

Ile lat można brać tabletki antykoncepcyjne bez przerwy?

Nie ma określonego czasu, przez jaki można brać tabletki antykoncepcyjne. Niektóre pacjentki bezpiecznie przyjmują takie preparaty nawet przez 20-30 lat (a więc przez cały okres rozrodczy).

Jakie tabletki antykoncepcyjne przy endometriozie?

Tabletki antykoncepcyjne są często elementem terapii w endometriozie. Stosuje się najczęściej preparaty dwuskładnikowe zawierające estrogen i progestagen (np. Novynette) lub jednoskładnikowe zawierające wyłącznie progestagen (np. Limetic). Zapobiegają one rozrostowi endometrium i prowadzą do wprowadzenia choroby w stan remisji.

Jakie tabletki antykoncepcyjne przy migrenie? 

Najbezpieczniejszym wyborem dla kobiet cierpiących na migrenowe bóle głowy są tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, oparte wyłącznie na progestagenach. Tabletki dwuskładnikowe mogą zwiększać ryzyko udaru mózgu, na który pacjentki z migrenami są w szczególny sposób narażone. 

Jakie tabletki antykoncepcyjne po 40?

Kobiety po 40 roku życia, które zbliżają się do menopauzy, powinny zdecydować się na tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe. Zawierają one mniej hormonów, które wpływają na organizm i są bezpieczne w stosowaniu nawet przy ryzyku zakrzepicy czy otyłości.

Jakie tabletki antykoncepcyjne po 30?

Tabletki antykoncepcyjne należy dobrać pod kontrolą lekarza, jednak większość pacjentek w przedziale wiekowym 30-40 lat może bezpiecznie stosować zarówno jednoskładnikowe, jak i dwuskładnikowe preparaty hormonalne. 

Brzuch jak w ciąży a tabletki antykoncepcyjne

Wzdęcia brzucha są jednym ze skutków ubocznych, jakie mogą wystąpić przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej. Jeśli ciąża zostanie wykluczona, a mimo to obserwuje się nabrzmiały brzuch, należy skontaktować się z lekarzem w celu złagodzenia dolegliwości lub zmiany preparatu.

Jak rozpoznać ciążę, biorąc tabletki antykoncepcyjne?

Jednym z najważniejszych objawów ciąży podczas brania tabletek jest niewystąpienie krwawienia z odstawienia. Jeśli jednak pacjentka stosuje preparat bez przerwy, powinna zwrócić uwagę na inne symptomy, takie jak: senność, wrażliwość na zapachy, tkliwość piersi, wahania nastroju, zmiany w apetycie. By potwierdzić ciążę, należy wykonać test ciążowy, a także udać się do ginekologa.

Jakie tabletki antykoncepcyjne przy karmieniu piersią?

Kobiety karmiące piersią mogą bezpiecznie stosować tabletki jednoskładnikowe, czyli niezawierające estrogenów. Należy do nich m.in. Limetic. Konkretny preparat powinien być jednak dobrany wspólnie z lekarzem.

Kiedy zmienić tabletki antykoncepcyjne?

Decyzja o zmianie preparatu na inny jest podejmowana wspólnie z lekarzem ginekologiem, jeżeli u pacjentki w ciągu 3 kolejnych cykli wstępują wciąż skutki uboczne. Czas ten potrzebny jest do ewentualnego przyzwyczajenia się organizmu do przyjmowanych hormonów. Jeżeli działania pożądane nie wystąpią, nie trzeba zmieniać tabletek. 

Ile trzeba brać tabletki antykoncepcyjne, żeby działały?

Tabletki antykoncepcyjne skutecznie chronią przed ciążą od początku ich zażywania, a więc od momentu przyjęcia pierwszej tabletki z blistra (zazwyczaj jest to zarazem pierwszy dzień cyklu).